Data e zakonshme e dhënë për fillimin e Luftës së Dytë Botërore është 1 shtatori 1939, kur Hitleri pushtoi Poloninë pas nënshkrimit të Paktit Molotov-Ribbentrop. Por kjo ishte vetëm një ngjarje në një seri ngjarjesh që në atë kohë mund të dukeshin të shkëputura.

Midis tyre: Pushtimi japonez i Mançurisë në 1931. Pushtimi italian i Abisinisë në 1935. Rimilitarizimi i Rheinland-it në 1936 dhe Lufta Civile Spanjolle, e cila filloi në të njëjtin vit. Anschluss me Austrinë dhe kriza Sudeten e vitit 1938. Pushtimi Sovjetik i Polonisë pak javë pas atij gjerman dhe pushtimet perëndimore të Gjermanisë vitin e ardhshëm. Operacioni Barbarossa dhe Pearl Harbor në 1941.

Çështja është se Lufta e Dytë Botërore nuk filloi menjëherë, si uji që ngrihet derisa të çajë një digë. Ne, gjithashtu, kemi jetuar në vite të rritjes së ujërave, megjithëse u desh pushtimi i Ukrainës nga Rusia që pjesa më e madhe e botës ta vinte re.

Para pushtimit kemi pasur pushtimet ruse në Gjeorgji, Krime dhe Ukrainën lindore; bombardimi rus i Aleppos; përdorimi i agjentëve ekzotikë radioaktivë dhe kimikë kundër disidentëve rusë në tokën britanike; Ndërhyrja ruse në zgjedhjet amerikane dhe hakimet masive të rrjeteve kompjuterike perëndimore; vrasja e Boris Nemtsov dhe helmimi dhe burgosja flagrante e kryeopozitarit rus, Alexei Navalny.

A u prit ndonjë nga këto shkelje të sovranitetit, shkelje ligjore, shkelje të traktateve, krime lufte dhe krime kundër njerëzimit me një përgjigje të fortë, të bashkuar, ndëshkuese që mund të kishte shmangur raundin tjetër të ofensivës? A e ndaluan Vladimir Putinin përgjigjet perëndimore ndaj shkeljeve të tjera të normave globale – përdorimi i armëve kimike nga Siria kundër civilëve, çrrënjosja e autonomisë së Hong Kongut nga Pekini, lufta e Iranit kundër fqinjëve të tij?

Me pak fjalë, a kishte Putin ndonjë arsye për të menduar, përpara 24 shkurtit, se ai nuk do të ishte në gjendje t’ia hidhte me pushtimin e tij?

Ai nuk e bëri. Ndryshe nga pretendimi se sjellja e Putinit është rezultat i provokimit perëndimor, si refuzimi për të përjashtuar absolutisht anëtarësimin eventual në NATO për Ukrainën, Perëndimi ka kaluar kryesisht 22 vjet duke e qetësuar Putinin përmes një cikli të gjatë rivendosjesh dhe shuplakash të lehta. Shkatërrimi i Ukrainës është fryt i këtij qetësimi.

Administrata e Biden-it tani përballet me pyetjen nëse dëshiron t’i japë fund këtij cikli. Përgjigja nuk është e qartë. Sanksionet kanë dëmtuar ekonominë ruse, dërgesat e armëve në Ukrainë kanë ndihmuar në ngadalësimin e përparimit rus dhe brutaliteti i Rusisë ka bashkuar NATO-n. Këto janë merita të Presidentit.

Por administrata vazhdon të funksionojë nën një sërë iluzionesh potencialisht katastrofike.

Sanksionet mund të shkatërrojnë Rusinë në terma afatgjatë. Por lufta e menjëhershme në Ukrainë është afatshkurtër. Përderisa një nga efektet kryesore të sanksioneve ka qenë dërgimi i dhjetëra mijëra rusëve të klasës së mesme në mërgim, ato në fakt ndihmojnë Putinin duke dobësuar një bazë të fuqishme të opozitës politike. Sa për oligarkët, ata mund të kenë humbur jahtet e tyre, por ata nuk do të marrin armët në duar.

Armatosja e Ukrainës me raketa Javelin dhe Stinger ka plagosur dhe vënë në siklet ushtrinë ruse. Sigurimi i Kievit me avionë luftarakë MIG-29 dhe sisteme të tjera armësh që mund të ndryshojnë lojën mund të ndihmojë në ndryshimin e rrjedhës së luftës. Refuzimi për ta bërë këtë vetëm mund të zgjasë agoninë e Ukrainës.

Sugjerimet e shpeshta se Putini e ka humbur tashmë luftën ose se ai nuk mund të fitojë kur ukrainasit janë të bashkuar në urrejtjen e tyre për të, ose se ai është duke kërkuar për një rrugëdalje, dhe se SHBA duhet të mendojë mënyra të zgjuara për t’i siguruar atij një të tillë, mund të rezultojë e saktë. Por këto sugjerime janë jashtëzakonisht të parakohshme. Kjo luftë është vetëm në javën e tretë; Nazistëve iu desh më shumë kohë për të pushtuar Poloninë. Aftësia për të nënshtruar një popullatë të shqetësuar është kryesisht një funksion i dhimbjes që një pushtues është i gatshëm të shkaktojë. Për të marrë me mend këtë, shikoni se çfarë i bëri Putin Grozny-t në vitin e tij të parë në detyrë.

Refuzimi për të vendosur një zonë ndalim-fluturimi në Ukrainë mund të justifikohet sepse tejkalon rreziqet që vendet e NATO-s janë të përgatitura të tolerojnë. Por ideja se duke vepruar kështu mund të nisë Lufta e Tretë Botërore, injoron historinë dhe sinjalizon dobësi. Amerikanët u përballën me pilotët sovjetikë që vepronin nën mbulesën kineze ose koreano-veriore në Luftën Koreane pa hedhur në erë botën. Dhe neveria jonë e zëshme ndaj konfrontimit është një ftesë, jo një pengesë, për përshkallëzimin rus.

Tani ekziston një rrezik serioz që këto iluzione të mund të shemben shumë papritur. Ka pak prova deri më tani se Putini është i etur për të ulur humbjet e tij; përkundrazi, për ta bërë këtë tani, pas marrjes së çmimit ekonomik të sanksioneve, por pa arritur një fitore të qartë, do të rrezikonte kontrollin e tij në pushtet.

Përfundimi: Prisni që Putin t’i japë edhe më shumë gaz. Nëse ai përdor armë kimike, siç bëri Bashar al-Assad, ose vendos një armë bërthamore në fushëbetejë në përputhje me doktrinën e kahershme ushtarake ruse, a humbet ai më shumë se sa fiton? Përgjigja është e thjeshtë. Ai fiton me shpejtësi. Ai e tmerron Perëndimin. Ai konsolidon pushtetin. Ai vuan pasoja vetëm pak më të rënda se ato të shkaktuara deri tani. Dhe bashkëudhëtarët e tij në Pekin, Teheran dhe Phenian do të mbajnë shënime.

Si fillon lufta e ardhshme botërore? Në të njëjtën mënyrë siç filloi ajo e fundit.

(Në foto piktura: “Lulja e vdekjes – shpërthimi i një predhe të rëndë – jo siç duket, por siç ndihet, tingëllon dhe mban erë” e Claggett Wilson, rreth vitit 1919) 

Bret Stephens,The New York Times/ Përshtati në shqip për LAPSI.AL, ©Arbër Kaceli