Në Athinë, të gjithë janë turistë, pa marrë parasysh se nga vini. Njerëzit vijnë e shkojnë. Ata bien në dashuri. Ata vuajnë. Ata buzëqeshin. Ata hipin në një varkë dhe nuk shohin kurrë mbrapa ndërtesat e heshtura të portit që kanë pritur miliona udhëtarë ndër vite, të cilët të gjithë kanë ëndërruar për një jetë më të mirë nën diellin e Egjeut. Qindra mijëra emigrantë jetojnë në Athinë, shumë prej tyre shqiptarë të ardhur nga Tirana në vitet 1990 dhe u mirëpritën nga tabelat e kafenesë Neon në sheshin Omonia, ku shatërvani i madh u lau mëkatet si Pellgu i Siloamit.

Ata nuk janë vetëm. Me kalimin e viteve, lagjet e qytetit janë bërë shtëpi për shumë kombësi dhe komunitete të tyre, shijet, ngjyrat dhe zakonet e të cilave kanë trazuar ujërat e jetës athinase. Vala e fundit e emigracionit u shkaktua nga kriza ekonomike e vitit 2009, e cila e shndërroi Athinën në një destinacion për krijuesit dhe të rinjtë që mendonin se mënyra e jetesës në qytete si Londra apo Nju Jorku po bëhej shumë sipërfaqësore. Dua të dëgjoj nga këta athinas të rinj, njerëz që kanë vendosur ta bëjnë shtëpinë e tyre këtë xhungël anarkike të betonit dhe që mund të pikturojnë një foto me një paletë më të lehtë dhe më të lehtë se ne grekët, që e shohim Athinën përmes një lente të shtrembëruar nga stresi që na ka imponuar historia e fundit.

Takoj njerëz si zonjën Alix Janta, një belge që hapi së fundmi një librari arti dhe kafene në sheshin Petralona. Ajo më trajton me një kafe të ftohtë ndërsa diskutojmë për jetën e Athinës. A e sheh veten duke qëndruar këtu? “Sa herë që kthehem në Athinë dhe dal nga aeroporti, aroma në ajër më bën të ndihem si në shtëpinë time,” thotë ajo. “Shpresoj se kjo ndjenjë do të mbetet.”

Stilisti me origjinë franceze, Sebastien Peigné është fqinji im në katin e sipërm, i cili ra në dashuri me ndërtesat tona neoklasike. Ai ishte i sëmurë nga Parisi dhe donte të ishte më afër detit. Një ditë ai më shkruan një mesazh ku shkruhej: “Unë mund ta shoh veten këtu përgjithmonë.” Martin Vigren me origjinë suedeze u rrit në Lapland dhe fillimisht erdhi në Greqi si fëmijë me pushime për t’i shpëtuar dimrave të ashpër, por filloi të kalonte më shumë kohë në Athinë gjatë COVID-19. Në një shëtitje në lagjen e tij, Exarcheia, e pyes se çfarë i pëlqen në qytet.

“Është shumë e lartë, e ulët,” thotë ai. “Nuk ka asnjë medium. Ka vetëm ekstreme. Mund të keni magjepsje ekstreme dhe autenticitet ekstrem. Shkoj pothuajse çdo ditë në një taksi midis Vouliagmenit dhe Exarcheia-s dhe kontrasti është joreal.” Zonja Julia Gardener është një nga pronaret e galerisë Hot Wheels me bazë në Athinë. Ne shkojmë për një shëtitje rreth zonës së saj të preferuar, Philopappou, me ndërtesat e saj moderniste në mënyrën e Le Corbusier dhe ajo më përshkruan shëtitjet e saj mbi një gotë birrë të ftohtë.

“Kur erdha për herë të parë në Athinë, nuk e dija nëse thjesht doja të largohesha nga Londra apo të shkoja këtu,” thotë ajo. “Unë kam një marrëdhënie të fortë me vendet, kështu që e di kur bëhet stanjacion.” Në tre vitet që ka ardhur, ajo ka qenë dëshmitare e ndryshimit të qytetit, veçanërisht në zonën ku ndodhet galeria, por ajo që e tërhoqi në Athinë mbetet e njëjtë. “Ajo që vlerësoj këtu janë gjërat e thjeshta,” thotë ajo. “Njerëzit ulen dhe flasin. Bisedat zakonisht fillojnë me: ‘Si po kaloni?’ dhe jo, ‘Çfarë po bëni?’ Kam miq në Athinë që i njoh prej kohësh dhe nuk e di se çfarë po bëjnë. Absolutisht asnjë ide. A nuk është kjo çliruese?”

A ndihet Athina “e vërtetë” për të? “Po,” thotë ajo. “Kohët e fundit u largova për pak dhe u ktheva dhe ndjeva se ka puls, se merr frymë. I dua të moshuarit e Kolonakit, ato çifte të vjetra të veshur mirë që kanë jetuar atje përgjithmonë. Këpucët e bukura dhe të zhveshura në mëngjes.” Të nesërmen në mëngjes, takoj artistin Sebastian Lloyd Rees në studion e tij në një ndërtesë industriale shumëkatëshe në zonën e Psirri. Në ashensor ka një tabelë që shkruan: “Vetëm për përdorim komercial. Nuk lejohen apartamente banimi në ambiente.”

Lloyd Rees thotë se shumica e ndërtesës është dhënë me qira si apartamente për turistët tani. Nga dritarja e tij, ai më tregon një kompleks të rrënuar të viteve 1940, ndoshta një hotel i vjetër që kujdesej për një brez tjetër turistësh. “Kur je në qendër të Athinës, ndihesh sikur je brenda kësaj sfere urbane,” thotë ai. “Ti nuk mendon vërtet për detin. Jeni të përqafuar nga betoni, por kur dilni më tej, kupton se deti është rreth jush. Tregtarët vijnë e shkojnë, njerëzit gjithnjë migrojnë dhe lëvizin. Athina ka aq shumë pasuri artistike dhe morfologjia e saj, ishujt, deti kontribuan në këtë.”

A është ai një filhelen? “Unë nuk jam plotësisht i sigurt,” thotë ai. “Por për dikë si unë, i cili jetoi nëpër botë në qytete të ndryshme për 13 vjet, ndjej se kur je në një vend që ndihesh mirë, ndalon. Po shpërqendrohesha në Londër dhe Nju Jork. Erdha këtu dhe një kapitull i ri filloi të hapej.” Ideja e rrënimit dhe e kujtesës është e fortë në Athinë. Ngjisim shkallët për në tarracën e ndërtesës dhe shikojmë detin e betonit dhe më pas detin e vërtetë poshtë në Pire, porti kryesor i qytetit, nën diellin e pafalshëm athinas.

“Athina është e vërtetë”, thotë Lloyd Rees. “Është e papërpunuar. Ka edhe histori, kohë, ëmbëlsi, hidhërim, pikëllim. Mund të jesh në rrugë këtu poshtë dhe të qëndrosh pranë një ndërtese të rrënuar që tregon një histori. Mund të ketë qenë një hotel që ka ofruar rritje ekonomike në një kohë tjetër. Dhe pastaj shkoni në Kifisia dhe jeni në Beverly Hills.” Më pas, takoj bashkëpronarin e galerisë Hot Wheels, Hugo Wheeler, në port. Ne vendosemi në një kafene të klasës punëtore të mbyllur në një rrugicë biletash dhe mbi disa qofte dhe patate të skuqura diskutojmë përvojën e tij të të qenit athinas për më shumë se gjashtë vjet.

“Athina ka ndryshuar shumë,” thotë ai. “Unë jam një nga njerëzit më jetëgjatë që kam lëvizur këtu. Dëgjoj për njerëz që vijnë gjatë gjithë kohës, por nuk e di se kush janë ata. Mendoj se jam në këtë rrugë të mesme për të qenë vendas dhe i huaj.” Teksa pimë në lokalin pothuajse bosh, jashtë një valë konstante udhëtarësh po vijnë e shkojnë çdo sekondë, të pavetëdijshëm për ekzistencën tonë, duke u hedhur me nxitim mbi barka drejt destinacioneve si Astypalaia, Folegandros, Ikaria dhe vende të tjera me tinguj ekzotikë ku koha nuk ka rëndësi.

“Jam i lumtur që më në fund kam një apartament këtu,” thotë Wheeler, i cili kohët e fundit është zhvendosur në shtëpinë e tij pasi ka fjetur në studion e tij për pesë vjet. “Ndjehem sikur mund të qetësohem, gjë që është mirë. Unë e dua këtë qytet. Unë i dua njerëzit. Unë kam miq të mrekullueshëm këtu. Ndjehem sikur po kontribuoj edhe në një komunitet interesant.” Pra, ai jep e merr nga Athina.

Top Albania Radio